De Rode beuk achter het kantoor
In de tuin achter Nieuwendammerdijk 327 in Amsterdam Noord staat een majestueuze Rode beuk (Fagus syl. Atropunicea). Naar schatting in 1895 geplant door Jan Cleijndert, de toenmalige bestuurder van de firma Wed K. Cleijndert, graanhandel te Nieuwendam, die in 1891 het pand als kantoor voor de firma liet bouwen.
De graanmonsters werden er gekeurd en de arbeiders uitbetaald. Later werd het Hulpsecretarie en zijn er honderden echtparen getrouwd in de Trouwzaal. Vanaf het moment dat de Stopera klaar was tot nu, wordt het bewoond door verschillende families en heeft het zijn kantoorfunctie weer gedeeltelijk terug. De boom maakte het allemaal mee…
De trouwzaal van Nieuwendam (1967)
De hulpsecretarie van Nieuwendam (1964)
Hulpsecretarie
In januari 1921 slokte de gemeente Amsterdam zes kleinere grensgemeentes op, waaronder Nieuwendam. Het grondgebied werd drie keer zo groot en de stad kreeg en duizenden inwoners bij. Stemverhoudigingen in de gemeenteraad veranderde radicaal na de verkiezingen in april van dat jaar en waren nodig om de sociaal democraten nog meer zetels te verschaffen en de grootste fractie te laten zijn. De SDAP had de helft van de wethouder zetels ondermeer vervuld door Floor Wibaut, Monne de Miranda en Willem Vliegen. Wibaut was er van overtuigd dat goede huisvesting de sleutel was tot het welzijn en de ‘beschaving van de arbeidersklasse’.’Wie bouwt? Wibaut!’, was de leus en in Noord verrezen tuindorpen naar Brits voorbeeld, voornamelijk in de landelijke stijl van de Amsterdamse School, herkenbaar aan laagbouw, twee ouder één kap voor de arbeider en omgeven door veel groen.
Vanaf dat jaar wordt het voormalige kantoor van de graanhandel Hulpsecretarie. Aan de gevel verschijnt een houten vitrinekast waarin aankondigingen van voorgenomen ondertrouw, trouwpartij en geboorte worden opgehangen.
De voorkamer wordt Trouwzaal en in de kluis, eens bestemd voor geld en bezittingen van de Cleijnderts, werden nu trouwboekjes een paspoorten bewaard. En de beuk in de tuin groeit met alle veranderingen mee.
Trouwen onder de beuk
Jarenlang bestond de bezetting van de Hulpsecretarie uit drie ambtenaren die met groet kennis van zaken en sympathiek optreden bezoekers tegemoet traden, de heren Dijkman, Duinker en Koning. Dijkman had de leiding, was een geboren en getogen Nieuwendammer die de omgeving en de mentaliteit van de mensen goed aanvoelde.
Getrouwd worden door Dijkman was niet zo maar iets, het was een plechtig en stijlvol ritueel met een hartelijke en vaak aangrijpende toespraak. Door zijn jarenlange ervaring wist hij wat de wet wel en niet voorschreef aan gehuwden en gescheidenen en hoe het zat met de rechten en plichten van weduwen en wezen. Frappant was dat de man, die alles over het huwelijk in juridische en ambtelijk opzicht wist, zelf ongetrouwd was.
Woon- en werkhuis
Wanneer in 1986 de Stopera klaar is volgt de beslissing om alle gemeentelijke activiteiten centraal te laten plaatsvinden. In hetzelfde jaar wordt de voormalige hulpsecretarie aangekocht door Jacqueline en Jaap van Dijk. Samen verzamelen ze curiosa en brocante en de woning is ruim genoeg om er een vrolijke uitdragerij van te maken. ‘Aan de Zuid West kant van de beukenboom hebben we ooit onze hond Bobby begraven’, laat Jaap recent weten.
Na hun vertrek naar een andere locatie in Noord wordt het pand in 1996 aangekocht door de familie A. Heslenfeld.
En kort daarop, in 1999, nemen Paula en Jan Paul Reij het van hen over en gebruiken het tot nu toe als woon- en werkhuis. De kinderen Sanne en Jord worden onder die beukenboom geboren. Paula leidt sinds 1995 COLORENCO, een productie bedrijf dat fotografie producties organiseert voor tijdschriften en commerciële opdrachtgevers en Reij begeleidt vanuit het kantoor als producer en zakelijk leider tal van innovatieve bedrijven en projecten met name in de duurzame sector.
De oprichting van Q in 2004 in de voormalige trouwzaal van Nieuwendam
Innovatieve houtbouw. Is stadshout toe te passen in de locale woningbouw?
In 2004 is Reij medeoprichter van de Coöperatieve vereniging Q die kantoor houdt in de voormalige trouwzaal. Q is een vereniging die zich richt op een innovatief bouwsysteem met hout: duurzaam, gezond en betaalbaar. 90% hernieuwbare grondstoffen en 10% recyclen. Cradle tot cradle avant la lettre. Q is ontstaan uit de samenwerking tussen bedrijven die een bijdrage leveren aan de uitwerking van het Q-concept: ontwikkelaars, aannemers, constructeurs, timmerfabrieken, installateurs, leveranciers van bouwmaterialen, een bank, architecten, bouwadviseurs en tal van toeleverende bedrijven.
In een vroeg stadium worden plannen gemaakt ( in een bouwteam) en vastgelegd, niet alleen de bouwwijze maar ook hoe de bouwwijze ruimte geeft aan installaties en zo een garantie ontstaat die de energieprestatie waarborgt.
Q realiseert de bouw van de eerste Q-woningen op het toenmalige bouwplan ‘Steigereiland’ op IJburg. Onder de beukenboom ontstaan de plannen voor ruim 60 woningen in ondermeer Amsterdam, Almere, Lelystad, Bodegraven,
Ede en zelfs in Hongarije. De vraag die vandaag relevant is: kunnen we, en zo ja hoe, stadshout inzetten voor gebruik in locale (hout)bouw zodat de behoefte aan gezonde, betaalbare en duurzame woningen kan worden opgelost.
De firma Wed. K. Cleijndert
Jan Cleijndert legde in 1891 de eerste steen van het pand aan de Nieuwendammerdijk 327 en plantte erachter in de tuin de Rode beuk. Het gebouw deed dienst als kantoor van de florerende graanhandel. Rond 1900 woonden er vele Cleijnderts in de huizen op de kop van de haven…
Natuurmomumenten
Henk Cleyndert Azn. (1880–1958) (6) de Nederlandse natuurbeschermer en autodidactisch planoloog die vanaf 1921 een belangrijke rol speelde bij Natuurmonumenten en bij de ontwikkeling van de planologie en de vormgeving van landschap en natuur in Nederland…
