Over deze Reuzenzwam
Aan het eind van de zomer van 2019 werden bij de Rode beukenboom op Nieuwendammerdijk 327 de eerste ‘vruchtlichamen’ zichtbaar. Iets daarvoor was het de bewoners al opgevallen dat de boom, in tegenstelling tot eerdere jaren, minder bladdekking had in de kroon. De boomdeskundige Tarzan verrichtte diepgravend onderzoek. Uiteindelijk bleek de witrot al veel verder in het wortelgestel te zitten dan verwacht en werd duidelijk dat drastische maatregelen
niet langer konden uitblijven…
De Reuzenzwam is een parasitaire paddenstoel die loof- (beuk, eik, paardenkastanje) en ook naaldbomen kan aantasten. De vruchtlichamen, paddestoelen, lijken op de grond te groeien, maar het mycelium is altijd verbonden met de wortels of de stamvoet van de boom.
Reuzenzwammen veroorzaken witrot voornamelijk in de wortels en zijn zodoende vaak onzichtbaar. De stabiliteit van een aangetaste boom gaat daardoor achteruit. Om omwaaien te voorkomen is het nodig om bomen met mogelijke zwaminfectie grondig te onderzoeken.
Hoewel de strijd vele jaren kan duren, loopt het voor de boom eigenlijk altijd slecht af want wortelstelsel en de stam raken zodanig verzwakt dat de boom tijdens een flinke storm om kan gaan. In het vrije veld brengt dit vaak de nodige risico’s met zich mee, maar in de gebouwde omgeving verdient dit begrijpelijk veel meer aandacht.
Zorgplicht
De eigenaar van een boom heeft de zorgplicht voor zijn eigendom, daarvoor dient het bomenrecht. Zorgplicht houdt in dat hij verplicht is de noodzakelijke zorg, controles en onderhoud aan zijn boom uit te voeren. De meeste schade die veroorzaakt wordt door omvallende bomen en afbrekende takken is niet zozeer het gevolg van een doen van de eigenaar, als wel van het nalaten om voldoende zorg aan de boom te besteden.
Maar wat is voldoende zorg? Dat kan per boom verschillen.
In de rechtspraak spreekt men van zorgplicht, wat overigens een merkwaardige term is. Nergens in de wet staat dat je een plicht hebt om je boom goed te verzorgen. Het wordt wel als een maatschappelijke plicht gezien. Wanneer wij onze beuk niet goed verzorgen en hij veroorzaakt schade aan derden, dan zijn wij daarvoor aansprakelijk.
De eerste paddestoelen worden in juni aan de voet van de boom zichtbaar….
Donkere stinkende paddestoelen, eind augustus, laten grijze sporen achter…
Veranderingen en gevolgen
Wanneer de weerstand van oude beuken afneemt, bijvoorbeeld vanwege herhaaldelijke langdurige droogte, wisselende grondwater niveaus en zelfs door overwaaien van of onder de grond verspreiding van het mycelium (de sporen van de paddestoel) kunnen ze ten offer vallen aan de parasiet. Reuzenzwammen dragen hun naam met ere. De paddenstoel bestaat uit een meervoudige toef van naast en boven elkaar staande, waaier- tot half cirkelvormige hoeden met een doorsnee van 20-80 cm. Elke hoed is 10-30 cm breed en 1-3 cm dik, aan de bovenzijde viltig, geel tot roodbruin met een golvende, gekerfde, wittige tot zwarte rand. De vruchtlichamen zijn éénjarig. Wat wij de ‘paddenstoel’ noemen sterft voor de winter af; in het volgend jaar wordt er een nieuw vruchtlichaam gevormd, vaak aan het eind van de zomer of begin van de herfst.
Over de naam
Polyporus giganteus is een synoniem van Meripilus giganteus. De genusnaam Meripilus is afgeleid van het voorvoegsel meri- dat ‘een deel’ betekent, en het woord pilus (‘hoed’). De hoeden van deze paddenstoel bestaan uit meerdere delen. De soortnaam giganteus betekent ‘reusachtig’.
Om op te eten?
In jonge toestand is de paddenstoel eetbaar, maar niet alle mensen verdragen hem goed en oneerbiedig gezegd, smaakt hij als karton. Oude vruchtlichamen fungeren als voedselbron voor een groot aantal soorten vliegjes. Bij de paddestoelen die bij deze beuk groeiden werd vastgesteld dat ze na enkele weken behoorlijk naar ‘bedorven vis’ begonnen te ruiken. Vanaf dat moment zijn ze, nattig als ze waren, allemaal verwijdert en weggegooid. Reuzenzwammen bevatten plantenstoffen die vrije radicalen kunnen wegvangen en bacteriën of kankercellen kunnen doden.
De functie van de paddenstoel
Zwammen en schimmels hebben een belangrijke functie in de natuur. Zo zijn er veel zwammen en schimmels die dode bomen en planten opruimen en met hun uitgebreide schimmeldraden stelsels staan ze in verbinding met de wortels van andere bomen en planten. Waarbij de zwammen en schimmels de bomen en planten voorzien van voedingsstoffen zoals zouten en mineralen. Uit de sporen van de paddenstoel groeien lange witte draden: de zwamdraden. Heel veel zwamdraden samen noemen we een zwamvlok (of het mycelium). Het mycelium dat deze beuk heeft aangetast is ongevaarlijk voor andere bomen, maar Hans Blokzijl van het Bomencentrum in Baarn benadrukte dat het herplanten van een nieuwe (rode) beuk voorlopig wordt afgeraden, omdat deze ongetwijfeld opnieuw zal sneuvelen.
Heb je meer informatie over de Reuzenzwam, laat het ons weten.
De geschiedenis van de locatie en de boom
Jan Cleijndert legde in 1891 de eerste steen van het pand aan de (toen nog Waterlandse Dijk) Nieuwendammerdijk 327 en plantte er de Rode beuk. Het gebouw diende als kantoor voor de florerende graanhandel ‘firma Wed. K. Cleijndert’. Rond 1900 woonden er vele Cleijnderts in de huizen op de kop van de haven…
